De Wake Up Tour zit er bijna op, op zaterdag 14 april vliegen de deelnemers terug naar Nederland.
In dit artikel blikken Peer de Rijk, Joris van Dorp, Arthur Vermeulen en Alfons Wispels terug op deze bijzondere reis door de regio Fukushima.
"Er is een onoplosbaar probleem gecreëerd"
Peer de Rijk, directeur non-profit organisatie WISE en tegenstander van kernenergie.
“Ik ben bevestigd in mijn beeld van de waanzinnige impact als het misgaat”, zegt Peer de Rijk. “Dat is de reden dat ik kernenergie afwijs.” Hij wil zich nog wel meer verdiepen in de zin en onzin van het afgraven van grote gebieden. “Ik dacht dat het moest als je mensen terug wil laten keren, maar het is ontzettend duur en een onmogelijke opgave. Door de tijd is bovendien de straling van sommige stoffen al minder geworden. Maar reinig je alleen de wegen en tuinen, of ook de bossen? Of moeten mensen langer wachten totdat ze kunnen terugkeren? Het is allebei krankzinnig. Er is een onoplosbaar probleem gecreëerd. De afweging is hoeveel geld en leed we overhebben voor onze energievoorziening.”
Volgens hem ontstaat als gevolg van de ramp de komende jaren internationaal een discussie over de huidige normen. Zijn die goed of te streng?
“Het debat over langdurige blootstelling aan een lage dosis straling is heel lastig. Ik ben ervan overtuigd - en daar is serieuze consensus over - dat er eigenlijk geen veilige hoeveelheid straling is. Nul straling is vanwege de natuurlijke achtergrondhoeveelheid niet mogelijk, maar er moet dan door menselijk handelen niet iets bijkomen. Daarom denk ik dat het goed is om aan de strenge normen te voldoen. En als dat de kosten van kernenergie opdrijft, hoort dat blijkbaar bij deze energievorm.”
Verder hoopt hij dat Japan inzet op duurzame energie. Deze week is regelmatig gesteld dat het een keuze lijkt tussen kernenergie of kolencentrales. “Dat is de komende jaren heel spannend. Een groot deel van de inwoners is tegen het opstarten van de kerncentrales, de Japanse overheid is vóór. Ik hoop dat Japan inziet dat er andere mogelijkheden dan kern- en kolenenergie zijn.”
"Kernenergie kan ook een belangrijk reddingsmiddel zijn"
Joris van Dorp, adviseur installatietechniek in de bouwsector en voorstander van kernenergie.
“De feiten doen er niet toe. Dat beeld is bij mij deze week bevestigd”, zegt Joris van Dorp. “Dat wist ik eigenlijk al wel, maar ik heb het nu van dichtbij gezien.”
Hij heeft het dan met name over de impact van de straling op de gezondheid van mensen. Hij wijst erop dat er dankzij kernenergie medische isotopen worden gemaakt voor kankerbehandelingen. “Het is dus een belangrijk reddingsmiddel, maar kernenergie wordt ook gezien als oorzaak van kanker.” De grote zorg bij een kernramp zoals Fukushima is namelijk dat mensen door de straling na verloop van tijd kanker krijgen.
“Een hot topic is vaak het onderzoek naar wat de werkelijke gezondheidseffecten zijn, of bepaalde ziektes vaker voor komen. Dat onderzoek is hier intensief gedaan, maar er zijn geen extra ziektes ontdekt. Maar daar legt men zich niet bij neer. Er wordt bijvoorbeeld gesuggereerd dat het onderzoek niet goed is gedaan. Dat merk ik nu al. Dat zagen we ook bij Tsjernobyl, dat we maar moeten aannemen dat er veel doden zijn.”
“Hoewel veel vormen van kanker met behulp van kernenergie goed te behandelen zijn, lukt dat niet goed bij wat ik ‘kanker van de geest’ noem. Dat gaat niet vanzelf weg. Ik denk dat we erop moeten blijven hameren wat de wetenschap zegt. Hopelijk kan dat de anti-kernenergiemythologie genezen. Ik dacht voorafgaand aan deze reis dat het vooral ging om het bovenhalen van feiten, maar ik zie dat de ratio helemaal is uitgeschakeld. Feiten worden genegeerd. Dat veroorzaakt leed: moeders die zich ongerust maken, geen ramen meer openen, hun kinderen niet laten buitenspelen, verhuizen.”
"Waren we maar nooit aan kernenergie begonnen"
Arthur Vermeulen, directeur Windenergie bij Pure Energie
“We zijn iets begonnen wat ons is ontgroeid”, zegt Arthur Vermeulen. Hij heeft het dan zowel over fossiele brandstoffen als kernenergie. Klimaatverandering is een groot probleem veroorzaakt door de fossiele brandstoffen, in Fukushima zag hij nu de impact van de kernramp.
“Ik heb veel informatie tot mij genomen deze week, dus ik ben inhoudelijk wijzer geworden. Vooral sinds het bezoek aan Tomioka bekruipt mij het idee: waren we maar nooit aan fossiele energie en kernenergie begonnen. We hebben het als mensheid in een idioot snel tempo opgebouwd. In combinatie met de beperkingen die wij als menselijke soort hebben, hebben we monsters gecreëerd die over ons heen zijn gegroeid. Dat komt door de technologieën, maar ook hoe wij als mensen in elkaar zitten. Vooral door het sociale effect kunnen we dit soort thema’s niet behappen.”
Maar, zo constateert hij, we zitten er nu in en de vraag is vooral: hoe nu verder? “Dat zijn lastige dilemma’s. Wat mij betreft zo snel mogelijk veel meer duurzame energie, want we willen geen kolen meer. Maar dat is geen sinecure. We willen altijd meer energie en er zijn ontwikkelingslanden die vinden dat ze recht hebben op dezelfde mogelijkheden als wij in het Westen hebben. Dat begrijp ik trouwens ook heel goed.”
"Met kernenergie laten we de wereld niet mooier achter dan we 'm kregen"
Alfons Wispels, oprichter van Pure Energie
“De weg die wij hebben ingezet als bedrijf is de juiste. Dat is mijn overtuiging na deze week”, zegt Alfons Wispels. “Zon en wind zijn de winnaars. Die technieken zijn zo goed ontwikkeld dat kernenergie en fossiele energie niet nodig zijn. Zeker als de ontwikkelingen doorgaan zoals in de afgelopen 10 jaar. Zon, wind, milieuvriendelijke opslag, smart grid en dergelijke zaken zijn naar mijn stellige overtuiging de toekomst. Laten we daarmee nu meters maken.”
Hij zegt ‘dat we de ontwrichtende werking hebben gezien als het misgaat met kernenergie’. “Het is vooral sociale ontwrichting. Als dit in West-Europa gebeurt, moeten er hele steden worden geëvacueerd. Als er bijvoorbeeld met de kerncentrale in Doel iets misgaat, gaat het om Antwerpen. Dat wordt chaos. Dat heb ik hier wel geleerd deze week. De sociale ontwrichting van een kernramp moeten we niet meer willen. Als het misgaat, zijn de gevolgen ook niet te betalen voor een normaal energiebedrijf. Dus staten moeten bereid zijn te accepteren dat de belastingbetaler ervoor opdraait.”
Bij meerdere geëvacueerde dorpen in de regio Fukushima keerde de overgrote meerderheid van de mensen niet terug. “Dan is de ziel weg uit die plaats. Deze week gingen de gesprekken en discussies over de risico’s en techniek, maar kernenergie kun je niet zonder de morele kant benaderen. Er is ook nog geen oplossing voor het spul wat in de centrale hier zit. Dat is weer een erfenis voor de volgende generaties. Laten we de wereld beter achter dan dat we ‘m kregen? Met kernenergie in elk geval niet. En als er echt over 20 tot 30 jaar 2000 tot 5000 doden zijn als gevolg van de straling, is het nog erger. Dan is het niet alleen de duurste energie die we hebben, maar ook de dodelijkste.”
“Ik heb ook niet de indruk dat Japan nu heel snel overgaat op duurzame energie. Daar ben ik wel teleurgesteld over. Ik vind het onvoorstelbaar dat ze juist weer kerncentrales willen opstarten.”
